Hayat Matematiktir [Öykü]

Yedi sene kadar evvelinde, belki de sekiz, böyle bir şeyler karalamıştım. Üzerinde çalışılacaklar dosyasında bekliyor epeydir. Lakin geçen günkü Leyla ile Mecnun bölümünde birkaç defa "matematik hayattır" türü sözler duyunca, aklıma düştü, madem son zamanlarda nostalji yapıyoruz ara sıra, koyalım bunu da dedim. Halen içinde bulunduğum acemiliğimin ilk mertebesi sayılabilecek dönemlere ait çiğlikleri mazur görünüz efenim. (Yine Bizim Külliye - yine bilmemkaçıncı sayı falan filan...)

*

HAYAT MATEMATİKTİR

Buradan, bu kadar yüksekten bakınca ne kadar da küçük görünüyordu her şey. Caddede yürüyen insanlar televizyon ekranındaki altyazılar gibiydi; rakamlardan oluşan. Kimi “1” gibi zayıf, ince; kimi “0” gibi geniş yer kaplayan ama içi boş; kimi “8” gibi her zorlukta kıvrılan... Kimisini “2”ye benzetiyordu, önüne tersten yazılmış bir “2” daha gelsin diye bekleyen. Diğer yarısı gelsin de bir kalp olsunlar iki tane “2” bir olup diye...

İşte yine sayılar istila etmişti düşüncesini. Mükerrem, ya da kısaca Kerem, bir türlü kurtaramamıştı yakasını sayılardan. Sayılar hep aklını, düşüncesini, hayatının her zerresini istila etmişti. Ama az kalmıştı. Çok az kalmıştı. Biraz sonra tamamıyla kurtulacaktı sayılardan. Üçten geriye doğru sayacak ve kendini aşağıya bırakacaktı. Son bir işi kalmıştı sayılarla. Sonra sayılar sonsuza dek çıkıp gidecekti hayatından. Ya da o, sayıların hayatından çıkacaktı.

Bir kez daha baktı aşağıdaki insanlara. Hayır, bir daha asla onların arasına dönmeyecekti. Derin bir nefes aldı ve saymaya başladı:

“Üç...”

üç...

Daha doğmadan hayatına girmişti sayılar. Annesi, babası küçük köylerindeki herkese “Üçüncü yolda.” diyorlardı. Adı konmadan sayısı belli olmuştu. Üçüncü...

Yedi çocuklu bir ailenin üçüncü çocuğuydu. Ve bu sayıdan kurtuluş yoktu belli ki sonsuza kadar.

“Bu da Kerem; bizim üç numara...” derdi babası misafirlere tanıştırırken.

Sonra “yaş” geldi.

“Maaşallah, Allah bağışlasın. Kaç yaşındasın yavrum?”

5, 6, 7... Ne fark ederdi ki; kendini bildi bileli yaşıyordu işte.

Çocukluğunun masalcısı, anneannesi hep sayılarla başlayan masallar anlatıyordu ona. Bir varmış... Bir yokmuş... Bir yokmuş… Bir yokmuş’ta kalıyordu Kerem… Keşke hiç olmasaydı bir… Bir olmasaydı diğer sayılar tutanabilir miydi ki bu hayata? Peri Padişahı’nın hep üç kızı olmazdı mesela, biri iyi yürekli iken, diğer ikisi kötü yürekli daima. Ya da sadece üç dilek hakkı olmazdı yardımsever cin ile karşılaşanların. Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler, Ali Baba ve Kırk Haramiler olmazdı. Ve gökten üç elma düşmezdi, muhtemel bir davetsiz misafiri dışlayarak… Bir olmasaydı...

Okula başlar başlamaz yeni bir sayı iliştirivermişlerdi isminin yanına. Evde “ üç numara Kerem “ , okulda “124 Mükerrem “ olmuştu. İlkokuldan sonra ortaokul. Bu sefer de “803 Mükerrem”... Hocalarının onu illa ki isminin başındaki numarayla çağırma meraklarına bir anlam veremiyordu.

Nefret ediyordu sayılardan ama onlar her dersteydi, her yerdeydi. Sayılarla daha fazla uğraşacak takati kalmamıştı. Sayılardan kaçarcasına terk etti okulu. Liseyi okumak istemedi. Babası bu duruma içten içe sevinmişti aslında belli etmek istemese de. Ne de olsa yedi çocuk okutmak, büyütmek, böyle geniş bir aileyi geçindirmek pek kolay değildi onun dar geliriyle. Üstelik tek erkek çocuğuydu Kerem.

“Nasılsa okula gide gele alıştı kasabaya. Etrafı öğrendi, esnafı tanıdı. Orada bir işe girer, parasını kazanır. Elinden geldiğince yardım eder bize de.” diye düşünüyordu.

Kasaba okulu hatırlatıyordu Kerem’e; yıllar boyu her gün istemeye istemeye yollarına düştüğü okulu. Okul da matematiği ve sayıları. Bu yüzden kasabaya gitmek istemedi. Birkaç yıl babasının işlerine yardım etti köyde. Tarlalarda, bahçelerde... İşte hayat böyle güzeldi. Ne matematiğe ne de sayılara ihtiyaç vardı. Bitkiler, kuşlar ve sayısız yıldız... Sayısız...

“Biliyor musun, Mısır’da Nil Nehri senenin belli dönemlerinde taşarmış. Sınırları kaybolan tarlaların sınırlarını yeniden çizmek için geometri ve matematiği geliştirmişler.” demişti sıcak bir yaz gecesinde köyün okula devam eden çocuklarından biri. O günden sonra Kerem için saflığını ve matematikten arınmışlığını yitirdi köy. Bitkiler, kuşlar sayılara esir oldu. Bir tek yıldızlar kalmıştı elinde, sayısız yıldız... Ne zaman tarlalara baksa matematik gelmeye başladı aklına...

*

Aldığı nefesi bıraktı. Başını gökyüzüne kaldırdı ama yıldızlar yoktu burada. Bir tek o günleri özlüyordu hayatında. Sadece o günleri... Tekrar nefes aldı ve saymaya devam etti:

“ İki...”

iki...

Hiçbir yere, hiçbir şeye bağlanamıyordu. Köyde de fazla duramadı, kasabaya gitti. Gider gitmez hayatındaki sayılara bir yenisi eklendi. “8 numaralı odadaki” olmuştu yerleştiği pansiyonda.

Son zamanlarda kasabada fabrikalar çoğalmasına rağmen Kerem fabrikada çalışmak istemedi. Fabrikada çalışsaydı yeni yeni sayılar girecekti hayatına.

“Bu hafta 12-8’im. Haftaya 8–4 çalışacağım.”

Düşüncesi bile korkunçtu.

Küçük bir el arabasında tarak, cüzdan gibi küçük eşyalar satmaya başladı. Bu, ona göre bir işti. Ne belli bir saati ne de belli bir yeri vardı. Bütün gün dolaşıyor, akşama doğru kasabanın meydanına geliyordu. Müşterilerle arası iyiydi.

“Buyur abla.”

“Şu çakmağa gaz...”

“Doldurayım abla kolay iş. Sen fabrikada çalışıyorsun herhalde.”

“Evet, çok mu belli oluyor?”

“Olmaz mı abla… Buralardan değilsin belli. E buralı olmayan neden gelsin ki buraya. Bir insanı böyle bir yere ancak iş güç getirir. Ya devlet kapısında memursunduuur, ya da fabrikada işçi. E devlet kapısında olsan bu saatte ne işin var sokaklarda? Yanlış mıyım?”

“Doğru vallahi, aynen öyle.”

“Yahu şu turist gâvurun burda işi ne? Anaaa! Buraya geliyor yahu.”

“Do you speak English?”

“Yes yes buyrun. Abla, bi yardımcı olsana be. Ben anlamam bu gâvur milletinin dilinden.”

Fiyatlar dışında sayılarla pek işi olmuyordu. Çoğu zaman da “At işte birkaç kuruş, gönlünden ne koparsa kardeş.” diyordu aldıklarının fiyatını soranlara. Tabii bir de pansiyondaki odası... Ona bir çare bulamıyordu.

Hayat yine köyde tarlalarla uğraşırken olduğu gibi “sorunsuz” yani sayısız devam ederken, Cemal Hoca müşterisi oldu bir gün. Sekizinci sınıftaki matematik öğretmeni... Kerem’in hiç anlayamadığı, matematiğe âşık insan... Kerem’in okulu bırakmasına en çok üzülenlerden biriydi.

“Sayıları sevmiyorum.” dedi Kerem. “oysa onlar her derste. Matematikte, fende, tarihte, coğrafyada... Sayılardan kaçtım ben, okuldan değil.”

“Peki kurtuldun mu? Sadece derslerde değil ki sayılar, her yerde. Şu eşyaların fiyatı, yaşın, telefon numaran, vatandaşlık numaran... Boş yere bırakmışsın okulu, kurtulamazsın. Hayatın kendisi matematiktir.”

“Ama matematikte iki kere iki dört eder. Hayatta ise çarpan için 5, 10 bazen daha fazlası; çarpılan içinse sıfır.”

“Yine de matematiksel bir sonuç. İdeal insanı bile ancak matematikle tanımlayabilirsin.”

“Nasıl yani? Bu mümkün değil.”

“İnsan 1 gibi olmalı

  Ne kadar büyürse

  Büyüsün üssü

  Ne kadar yükselirse

  Yükselsin

  Kendi kalmalı

  Ve insan e üzeri x gibi

  Olmalı

  Kaç kez alınırsa

  Alınsın türevi

  Kendi olmalı.”

“Hocam lütfen yeter! İnsan sayılarla tanımlanacaksa insan da olmak istemiyorum. Yeter ki uzak dursunlar benden.”

Cemal Hoca gülümsedi.

“Sen ‘0’ a benziyorsun biliyor musun?”

Yüzü allak bullak oldu Kerem’in. Anlamsızca baktı bir süre Cemal Hoca’ya. Sonra aklı karmakarışık bir halde sordu:

“Yani hiç miyim? Yok muyum?”

“Hayır hayır. Sıfır başına buyruk bir sayıdır. Düşünsene, 1 olmadan 2 de olmaz 3 de diğer sayılar da. Oysa hangi sayı var olmak için 0 a muhtaç ki? Sıfır der ki diğer sayılara ‘Kendi halime bırakın beni. Karışmayın, bulaşmayın bana. Beni kendi içinize almanız hiçbir şey kazandırmaz size. Tıpkı dışlamanızın sizden hiçbir şey eksiltmeyeceği gibi. Ama sakın ola benimle çatışmaya, çarpışmaya yeltenmeyin. İşte o an yutarım sizi, kendi içimde kendime benzetirim. Hele hele beni kendi aranızdaki bölünmenin faili yapmaya hiç çalışmayın. Unutmayın, sizi var eden tanımınızdır. Ve bölünmenizin faili ben olursam alırım tanımınızı elinizden. Tanımsız kalırsınız, yok olur gidersiniz. O yüzden hiç bulaşmayın bana, kendi halime bırakın beni.’”

“Hocam, lütfen kendi halime bırakın beni.”

*

Sayılar, hatıralarını dolduran sayılar boğuyordu onu. Aşağı baktı. Yüksekti. Başı döndü. İnsanları sayılara benzetmekten alamıyordu kendini. İsyan etme isteğini güçlükle bastırdı.

“Sayılar, kendi halime bırakın beni.”

Önce derin bir nefes aldı; sonra belki zihnindeki sayılar da çıkar gider diye içindeki tüm havayı boşalttı.

“Bir...”

bir...

Köyden kasabaya, kasabadan şehre... Ve yine sayılar... Yolda “32 numaralı yolcu” ; apartmanda “13 numara”

Üçüncü kattaki evine asansörle çıkarken o küçücük kabindeki sayılar sinirini bozuyor, içini daraltıyordu. Bir daha hiç binmedi asansöre.

Şehrin caddelerinde yürürken iyi hissediyordu kendini. Bir sürü insan vardı caddelerde. O kadar çok insan vardı ki... Köydeki yıldızlar gibi... Sayısız...

Sayılar olmadan sayısızlık da olmuyordu. Yani sayıların Kerem’i rahat bırakmaya niyeti yoktu. Sayamadığı insanları sayılara benzetmeye başladı. Ama en çok lisede okuyan kardeşinden adını duyduğu karmaşık sayılara benziyordu galiba insanlar. Neyin nesiydi bu karmaşık sayılar bilmiyordu. Ama adı bile yetmişti ona.

Ne zaman kitap okumaya çalışsa hep sayfanın bir yerine kondurulmuş sayfa numaralarına takılıyordu gözü. Bir türlü okuyamıyordu sayfaların içindekileri bu yüzden. Akşamları televizyon izlemek de hiç içinden gelmiyordu. Televizyonun kumandasında bir sürü rakam... Her rakamın ardında bir sürü başka rakam...

1-Haberler

“Irak’ta meydana gelen patlamada 12 kişi hayatını kaybetti.”

2-Haberler

“Geçtiğimiz ayın enflasyon oranının %9,6 olduğu açıklandı.”

3-Yine haberler

“Bugün 18 Mart’ın, o efsanevi günü 89. yıl dönümü sevgili izleyiciler.”

4-Bir kez daha haberler

“İMKB Ulusal 100 Endeksi, 2. Seansta 807,34 puan artarak 33.167,96 puandan kapandı. Hisse senetleri 2. Seansta ortalama yüzde 2,46 değer kazandı. İlk seanstaki 107,73 puanlık artış dikkate alındığında, Borsa endeksi günün tamamında 915,07 puan yükseldi. Hisse senetlerinin günlük ortalama değer artışı yüzde 2,80 oldu.”

5-Bu sefer spor haberleri

“Ünlü futbolcu kulübüyle sözleşme yeniledi; 2 yıl daha takımda top koşturacak.”

6-Yarışma

“Oyların %13.42’sini alarak 2. olan yarışmacı...” Uzun, upuzun bir sessizlik... “108 Mehmet”

7-Dizi... Şu aşk dizilerinden biri... Aşk dizisi... İşte matematiğin ve rakamların ulaşamayacağı bir program. Başı sevgilisinin omzunda, gözleri karşısında uzayan “uçsuz bucaksız” denizde,

“Seni öyle çok seviyorum ki... Şu uçsuz bucaksız denizden bile büyük sevgim.” diyor genç kız.

Genç adam sevgilisinin saçlarını okşuyor. Onun da bakışları denizde.

“Öyle sonsuz bir mutluluk ki içimdeki, tarif etmek mümkün değil.”

Hafif bir müzik eşliğinde deniz tüm ekranı kaplıyor. Müzik devam ederken bir iş yeri beliriyor ekranda. Takım elbiseli bir adam az önceki genç kızı kolundan tutup bir odaya götürüyor. Sağ elinin işaret parmağını genç kızın yüzüne doğru sallayarak

“Onun peşini bırak.” diyor. Kız bir şeyler söyleyecek oluyor, adam onu susturuyor.

“Sakın bana aşktan söz etmeye kalkma. Hiçbir aşk yüz milyon dolar etmez.”

Aptal kutusu değil, rakam kutusu... En iyisi şu rakamsız, kırmızı düğmesine basıp karanlığa gömmek beyaz camı. Ve daha da iyisi şehrin caddeleri yine...

“Hoşgeldin abi, ne içersin?”

“Bana çay getirir misin?”

“Kaç tane olsun abi?”

“Görmüyor musun, yalnızım.”

“Yani bir tane... Ne biliyim belki hızlı içiyorsundur, iki tane art arda ister, soğutmadan ikisini de içiverirsin. Her gün ne tipler geliyor buraya abi.. Bilemiyorsun ki kim ne isteyecek, kaç tane isteyecek. Hemen geliyor çayın.”

Kurtulamıyordu sayılardan, ne yapsa kurtulamıyordu.

“Pardon, hiç yer kalmamış da, birini beklemiyorsanız buraya oturabilir miyim?

“Tabii. Buyrun”

Ama bir yolu olmalıydı kurtulmanın, yoksa çıldıracaktı.

“Buyur abi, çayın.”

“Sağol.”

“Kaç şeker abi? Bir, iki, üç?”

“Şeker istemiyorum.”

“Anladım abi, sıfır yani. Bazısı oluyor şu küçücük bardağa 5-6 tane şeker atıyor. E biz yanına iki şeker koyuyoruz, geliyor diyor bana şu kadar daha şeker getir. Yani abi ben de sıkıldım artık, o yüzden yanımda taşıyorum şekerleri, soruyorum çay isteyene kaç tane diye. Yanlış anlama yani abi. Haydi afiyet olsun.”

Beyni, yüreği, ruhu, hayatı sayılarla dolmuştu. Cemal Hoca’nın söylediği doğru olmamalıydı. Hayat matematik olamazdı. Bir çıkışı olmalıydı bunun.

“Gazeteye bakabilir miyim?”

“Tabii, buyrun.”

“Hava da epeyce serin.”

“Hı hı. Evet. Ama güzeldir böyle havalar, ne çok sıcak ne çok soğuk.”

“Maaşallah bütün bulmacayı da doldurmuşsun. Hiç boş yok.”

“Evet. Bulmaca çözmeyi severim. İnsanın beynini dinlendiriyor.”

“Sen de her şeyi seviyorsun birader.”

“Yok canım olur mu öyle şey. Nasıl sevsin insan her şeyi? Vardır bizim de sevmediklerimiz. Ha bak nefret etmekten nefret ederim mesela.”

Çekingen gülüşmeler...

“Bu da güzel birader. Nefretten nefret etmek sevgidir. Ne de olsa iki eksinin çarpımı artı.”

Kerem’in yüzündeki tebessüm dondu. Galiba haklıydı Cemal Hoca. Hayat matematikti.

sıfır...

Kerem’in gözünden bir damla yaş döküldü.

“Sıfıra benzemekten sıkıldım artık. Sıfır olmaya, yok olmaya gidiyorum.” dedi.

Ve sayı zincirinin son halkasını da ekledi (ya da çıkardı).

“Sıfır...”

                                                                                         Mart 2004